خسارت های پیدا و پنهان صیادان چینی به آب های جنوب كشور
ارتباط با مشتری: تصور بیشتر ما از صیادی و ماهیگری همان تورها و قایق های صیادان محلی در آب های شمالی و جنوبی كشور است اما این روزها تصاویری از صیادی های صنعتی در دریاهای جنوب كشور دیده می گردد كه می تواند هشداری برای محیط زیست و ۱۲۰۰ گونه مختلف دریایی جنوب كشور باشد.
به گزارش ارتباط با مشتری به نقل از ایسنا، طی ماه های اخیر فعالیت صیادان چینی در خلیج فارس نگرانی هایی را چه از بعد زیست محیطی و چه از بعد تامین معیشت صیادان سنتی كشور بوجود آورده است. چندی قبل سازمان شیلات ایران توضیحاتی را درباره فعالیت صیادان چینی در خلیج فارس عرضه كرده بود. بر طبق این توضیحات صید این كشتی ها برای گونه فانوس ماهیان انجام می گردد. سازمان شیلات همینطور گفته است كه گونه فانوس ماهیان سریع الرشد بوده و به صورت گله ای و در حجم زیاد در مناطق عمیق بیش از ۲۰۰ متر دریای عمان زیست می كنند و امكان صید این ماهی با شناورهای كلاس لنج و قایق (صیادان سنتی) كه جامعه بهره بردار سنتی را تشكیل می دهند، وجود ندارد، ازاین رو این نوع صید تداخلی با صید خرد ندارد و تنها به روش صید ترال میان آبی توسط كشتی های توانمند با برداشت از آب های عمیق امكان پذیر است اما میلاد خسروی - كارشناس ارشد بیوسیستماتیك جانوری- طی گفت و گوی تفصیلی با ایسنا به موضوعاتی چون حضور گونه های با ارزش جانوری در عمق بیش از ۲۰۰ متر، اهمیت فانوس ماهیان در اكوسیستم، تبعات صید بیش از اندازه بر اكوسیستم دریایی، تاثیر مخرب صید ترال بر آب های خلیج فارس وصید تصادفی و ناخواسته پرداخته است.
این كارشناس ارشد بیوسیستماتیك جانوری با اشاره به اینكه حدود ۷۰ درصد سطح كره زمین را دریاها و اقیانوس ها تشكیل داده اند، اظهار نمود: این مخازن عظیم آب شور دنیا نقش مهمی در متعادل نگه داشتن اتمسفر زمین، تولید اكسیژن و جذب دی اكسید كربن دارند و منبع مهمی برای تأمین غذا، انرژی، انواع دارو، مواد معدنی و... به حساب می آیند همینطور در صنعت گردشگری، تفریح و جنبه های فرهنگی انسان ها نقش دارند.
وی با اشاره به اینكه محیط های دریایی دارای بزرگترین و پیچیده ترین اكوسیستم ها در سطح كره زمین هستند كه شامل انواع گونه های گیاهی و جانوری می شوند، خاطرنشان كرد: خلیج فارس و دریای عمان از جنبه های گوناگون نه فقط برای منطقه بلكه برای تمام جهان مهم هستند. این پهنه های آبی در تأمین غذای انسان نقش به سزایی ایفا دارند ازاین رو ارزش شیلاتی آن ها غیر قابل انكار است.
خلیج فارس و دریای عمان به ترتیب دارای ۹۰۰ و ۱۲۰۰ گونه مختلف دریایی هستند
این كارشناس ارشد بیوسیستماتیك جانوری افزود: خلیج فارس با مساحتی حدود ۲۵۱ هزار كیلومتر مربع، عمق متوسط ۵۰ و حداكثر عمق ۹۰ متر حدود ۹۰۰ گونه ماهی و گونه های با ارزش دیگر از سایر جانداران دریایی همچون سخت پوستان، نرمتنان، سایر بی مهرگان و حتی انواع جلبك های دریایی را خود جای داده است. دریای عمان هم با مساحتی بالغ بر ۱۸۱ هزار كیلومتر مربع عمقی تا بیش از ۳۶۰۰ متر دارد و حدود ۱۲۰۰ گونه مختلف ماهی ( همچون گونه های خلیج فارس) در آن زندگی می كنند.
خسروی در ادامه با اشاره به اینكه از خصوصیات دریاهای جنوب ایران حضور جانوران موجود در منطقه نیمه عمیق (Demersal – عمق ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ متر) است كه به آن ها گونه های مزوپلاژیك گفته می شود، خاطرنشان كرد: طی تخمین های صورت گرفته مشخص شده كه حدود ۳۵۰ گونه ماهی و بی مهرگان با ارزش شیلاتی مثل ماهی مركب، میگو و لابستر مزوپلاژیك از خلیج فارس تا دریای عرب حضور دارد همینطور در مورد قسمت های شمالی مربوط به ایران در دریای عمان حضور حدود ۲۰ گونه مزوپلاژیك تأیید شده است.
فانوس ماهیان، منبع تجدید پذیر زیستی تولید انرژی
وی اضافه كرد: یكی از شناخته شده ترین این گونه ها در منطقه، فانوس ماهی (با نام علمی: Benthosema pterotum) است. فانوس ماهیان (Lantern fishes) در تمام دنیا سهم بزرگی در تولید زیست توده (Biomass - منبع تجدیدپذیر زیستی تولید انرژی-) مناطق نیمه عمیق دریایی دارند. گونه های مزوپلاژیك در عمق بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ متر زیست می كنند. این منطقه نسبت به سطح فوقانی خود نور كمی دریافت می كند ازاین رو تقریباً گونه های وابسته به نور مثل جلبك ها در آن یافت نمی شوند.
فانوس ماهیان شكاری برای سایر آبزیان
به گفته این كارشناس ارشد بیوسیستماتیك جانوری، ماهیان مزوپلاژیك معمولاً دارای یك رفتار رایج تحت عنوان مهاجرت عمودی در طول شبانه روز (Diel Vertical Migration) هستند كه سبب می شود در طول شب تا عمق ۱۰۰ متر و حدوداً نزدیك به سطح آب دریا بیایند و در روز با طلوع خورشید به مناطق عمیق تر باز گردند. این ماهیان از مصرف كنندگان اصلی پلانكتون های جانوری، لاروها و ماهیان نابالغ كوچك هستند و خود بعنوان شكار برای شكارچیان سطح بالا مثل تن ماهیان، ماهی مركب و دلفین ها محسوب می شوند.
نقش ماهیان مزوپلاژیك در اعماق آب
این كارشناس اداره محیط زیست همدان در ادامه خاطرنشان كرد: ماهیان مزوپلاژیك با عنایت به این خصوصیت و رفتار مهاجرتی خود در اعماق مختلف آب در انتقال انرژی و كربن از اعماق به سطح آب همینطور جذب دی اكسید كربن به اعماق اقیانوس ها نقش مهمی دارند و پراكنش گونه های وابسته به خویش را تحت تأثیر قرار می دهند.
صید بیش از اندازه ماهیان، هشداری برای محیط زیست
خسروی با اشاره به اینكه به تازگی شاهد اخبار بسیاری درباره حضور كشتی های چینی و بهره برداری و صید آن ها از منابع دریایی خلیج فارس و دریای عمان هستیم، اظهار نمود: گمانه زنی های بسیاری در مورد علل حضور آن ها و بحث صید ماهیانی دور از دسترس و عمق زی مثل فانوس ماهیان شده است. فارغ از هر گونه اظهار نظر در این باره می توان به تأثیرات صید بیش از اندازه (Overfishing) یا بهره كشی بیش از حد (Overexploitation) از منابع دریایی سخن گفت و آن ها را بعنوان اخطار برای محیط زیست و حتی تأمین غذا و سایر نیازهای بشر به سازمان های مربوطه گوشزد كرد.
این كارشناس ارشد بیوسیستماتیك جانوری در ادامه به آثار منفی بهره برداری بیش از حد از دریاها اشاره نمود و اظهار داشت: بهره برداری بیش از حد از منابع دریایی به افزایش صید ماهی ها و سایر منابع زنده دریایی جهت تأمین نیازهای روزافزون انسان می گویند كه سبب می شود گونه ها دیگر پتانسیل و توانایی جهت تشكیل مجدد جمعیت های پایدار و به اصطلاح بازیابی (Recruitment) را از دست بدهند. این امر به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر محیط زیست و در نهایت زندگی خود انسان ها تاثیرات به شدت منفی می گذارد.
بهره برداری بیش از حد از منابع دریایی سبب می گردد گونه های جانوری، دیگر پتانسیل تشكیل مجدد جمعیت های پایدار و بازیابی را نداشته كاهش جمعیت ماهیان، بحران تامین نیازهای بشر را به دنبال دارد
وی با اشاره به اینكه طی مطالعات انجام شده مشخص شده است كه خیلی از گونه های ماهیان و بخصوص ماهیان با ارزش تجاری بزرگ نظیر تن ماهیان دچار كاهش جمعیت شده اند، هشدارداد: یكی از تبعات مهم این رخداد مواجهه انسان با بحران برای تأمین نیازهای بشر بخصوص از حیث تأمین غذا است كه سبب شده صیادان به صید ماهیان كوچكتر روی بیاورند. با عنایت به كاهش اندازه و میزان صید انجام شده و افزایش جمعیت، میزان این صید هم به صورت تصاعدی بالاتر برود. صید ماهیان كوچكتر منجر به تولید میزان تخمك كمتر (در ماهیان ماده) و در نتیجه تولید جمعیت كمتر است كه به تدریج همه گونه های تحت صید را با خطر جدی انقراض مواجه می كند.
صید بیش از حد سبب كاهش تنوع ژنتیكی و تحمل گونه های نسبت به عوامل تهدید كننده می شود
خسروی در ادامه به سایر اثرات منفی بهره برداری بیش از حد از دریاها اشاره و خاطرنشان كرد: یكی از اثرات مهم برداشت بیش از حد ماهیان و سایر گونه ها، كاهش تنوع ژنتیكی گونه های باقی مانده در محیط است كه منجر به كاهش تنوع ژنی نسل های بعد می گردد و تحمل گونه ها نسبت به عوامل تهدید كننده محیطی مثل بیماری ها، افزایش دما، كاهش اكسیژن و... كمتر می گردد و آن ها را به شدت آسیب پذیر می كند. این مسئله دقیقا یكی از مهمترین عوامل تهدید كننده جمعیت به شدت در معرض انقراض یوزپلنگ آسیایی در ایران است كه امكان دارد در مورد گونه های در اعماق دریاها اصلاً به چشم نیاید و به آن اهمیت داده نشود.
این كارشناس اداره محیط زیست همدان با تاكید بر اینكه علاوه بر كاهش تنوع ژنتیكی در جمعیت ها، كاهش تنوع ذخایر آبزیان (Stock Diversity) امر بسیار مهم و قابل توجهی است، اظهار نمود: مشخص شده است كه موجودات ساكن در منطقه به خصوص خلیج فارس، جمعیت هایی متمایز با سایر جمعیت های همان جانداران در مناطق دیگر مثل اقیانوس هند تشكیل داده اند ازاین رو حفاظت از این ذخایر متفاوت بسیار مهم می باشد.
به گفته وی افزایش میزان صید را می توان از این منظر مورد بررسی قرار داد كه سبب شده میزان جراحات وارده به ماهیان و سایر گونه های صید نشده دیگر بالا بروده‌ی این امر میزان مبتلا شدن به بیماری ها و سطح استرس را بالا می برد كه به نوبه خود اثرات منفی روانی و فیزیولوژیك بر ماهیان وارد می نماید.صید و بهره كشی بیش از حد باعث بروز خلل در زنجیره های غذایی دریایی و حتی زنجیره های غذایی اكوسیستم های خشكی وابسته به دریاها می شود.
این كارشناس ارشد بیوسیستماتیك جانوری در ادامه توضیح داد: صید و بهره كشی بیش از حد باعث بروز خلل در زنجیره های غذایی دریایی و حتی زنجیره های غذایی اكوسیستم های خشكی وابسته به دریاها می شود. اگر گونه های مد نظر برای صید شامل ماهیان كوچك نظیر ساردین و آنچوی باشد، طعمه یابی برای شكارچیان آن ها را سخت تر می كند كه سبب افزایش رقابت بر سر غذا می شود اما اگر گونه های تحت صید شكارچیان رأس هرم غذایی مثل تن ماهیان را در برگیرد، شاهد افزایش بی رویه جمعیت گونه های شكار آن ها خواهیم بود. برای مثال در مطالعاتی در آلاسكا مشخص شده كه شكار سمور دریایی (Sea otter) به خاطر استفاده از خز آنها جمعیت توتیای دریایی (Sea urchin) را افزایش داده كه این افزایش به نوبه خود سبب كاهش جلبك های بزرگ دریایی مثل كلپها (Kelp) شده است. این اتفاق می تواند میزان تولید اكسیژن و انرژی اولیه جذب شده از نور خورشید را در دریا كم كند.
صید تصادفی و ناخواسته ماهیان و جانداران در كنار صید ماهیان مورد نظر
خسروی با اشاره به اینكه در كنار صید ماهیان مورد نظر در اغلب مواقع صید تصادفی و ناخواسته (bycatch) ماهیان و جانداران دیگر كه معمولاً فاقد ارزش اقتصادی هستند رخ می دهد، خاطرنشان كرد: معمولاً انسان بدون در نظر گرفتن نقش و ارزش اكولوژیك حیاتی این گونه ها مبادرت به از بین بردن آن ها می كند. این امر گونه های ناخواسته صید شده را هم تهدید و نظم و تعادل اكوسیستم ها را بیش از پیش تهدید می كند همینطور صید بیش از اندازه خدمات عرضه شده اكوسیستمی دریاها همچون تأمین غذا و انرژی، جذب گازهای گلخانه ای و تنظیم اقلیم، تولید اكسیژن و خدمات گردشگری و تفریحی را می كاهد و با مشكل مواجه می كند.
صید به روش ترال حدود ۵ تا ۲۵ درصد محیط زنده بستر دریا را از بین می برد
به گفته این كارشناس محیط زیست، جدا از بحث میزان صید، روش های صیادی هم به نوبه خود صدمه زننده هستند. برخی روش های منسوخ شده مثل صید انفجاری و صید با استفاده از سیانید به شدت برای محیط مضر هستند. علاوه بر این صید با تور ترال (Trawling) - كه نقدهای بسیاری بر استفاده از آن وارد است - سبب صدمه به بستر دریا و تپه های مرجانی واقع در بستر می شود. تخمین زده شده است كه با هر بار كشش تور ترال حدود ۵ تا ۲۵ درصد محیط زنده بستر دریا از بین می رود.
صید به روش ترال
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب